Van de eerste, uit 1887 daterende kruidenierswinkel in Oostzaan is een kopie gemaakt in de Zaanse Schans. Hier worden eeuwenoude, houten panden uit de Zaanstreek samengebracht met de bedoeling ze in stand te houden. In één van deze, veelal door particulieren bewoonde panden is de eerste originele Albert Heijn winkel als museum gereconstrueerd en op 23 mei 1967 geopend. De originele winkel in Oostzaan bestaat niet meer.
Al omstreeks 1938 ontstond bij de directie van Albert Heijn het idee om de eerste winkel na te maken. Hoewel de details nog niet waren uitgewerkt, werd vanaf die tijd al begonnen met het verzamelen van de in deze winkel behorende attributen. Deze waren afkomstig uit de eerste winkel zelf, of moesten gekocht worden bij antiquairs of oude kruidenierswinkels, omdat veel uit de eerste winkel verloren was gegaan.
Een uit 1850 daterend houten gebouw aan de Oostzijde in Zaandam werd geschikt geacht, maar de plaats van herbouw bleef lange tijd onzeker. Pas in 1963 werd als bestemming de Zaanse Schans bepaald, waar in januari 1967 met de reconstructie werd begonnen.
De oppervlakte van de winkel is 36m2, ietsje groter dan het origineel. De hoogte is 2.80 meter. Achter de winkel is een pand uit 1750 neergezet, dat diende als woonhuis voor de beheerster van de winkel. Dit is een zelfde constructie als in 1887, toen woonde Albert Heijn namelijk met zijn gezin in soortgelijke kleine ruimten achter zijn winkel.
Tijdens de herbouw moesten verschillende vermolmde balken worden vernieuwd, plafonds worden gewijzigd en imitatiebeschilderingen worden aangebracht om karakter en sfeer uit de jaren rond 1850 te verkrijgen.
Hieronder een krant uit 1950 met tekening zoals men dacht dat de Zaanse Schans eruit zou komen te zien.
Voor de drie wanden in de winkel staan drie toonbanken, waarvan één echt antiek en twee replica’s. In de winkel hangen een typische oude lamp, zakkenhangers en kettingschalen uit de oude kruidenierswinkel. De schappen zijn gevuld met o.a. bruine bonen, erwten en rijst. Op de planken staan voorts flessen met zuurtjes en pijpkaneel, vaten voor stroop, tabak, azijn en beschuit. Ook staat er een vliegenkast achter de kleinste toonbank voor vleeswaren en kaas. De andere vaten bevatten voorraden, omdat in de winkel magazijnruimte ontbrak en dus de winkel ook gelijk magazijn was. Een speciale hoek was ingericht voor het boerengereedschap (touwen en schoppen), dat door Albert Heijn veel werd verkocht. Aan de andere zijde van de ingang is een lessenaar, waar Albert Heijn zijn boekhouding (inclusief die van de vele pofklanten) verzorgde. De etalage is, net als in de eerste winkel van 1887, klein.
Het verzamelen van de attributen en het verzorgen van de inrichting is gedaan door de heer D.A. ter Wee, toen gepensioneerd directielid van Albert Heijn N.V. De bouw werd verzorgd door de firma Zijp uit Wormer, en het schilderwerk door de firma Molenaar uit Zaandam. De eerste beheerster van de winkel was mevrouw C. Schipper-Kaper
Hoewel de winkel van buitenaf in zijn geheel was te overzien, waren er ook bezoekuren vastgesteld, namelijk van 10.00 tot 12.00 uur en van 14.00 tot 16.00 uur. Dit kon toen echter alleen na aanvraag bij het hoofdkantoor in Zaandam, en in groepjes van maximaal 8 personen. Gratis was het toen nog niet, het entreegeld voor volwassenen was 50 cent en voor kinderen 25 cent, en kwam geheel ten goede aan “stichting de Zaanse Schans”. Nu, anno 2017 is de Zaanse Schans één van de grootste toeristische trekpleisters van Nederland (4e plaats).
De museumwinkel is nu, zonder dat aan te vragen, gratis te bezoeken. Er komen in het winkeltje jaarlijks tussen de 125.000 en 150.000 bezoekers. Het team van vrijwilligers is gestegen van twee naar tien en de openingstijden van de winkel zijn flink ruimer geworden. De vrijwilligers zorgen dat de winkel open gaat en gasten voorzien worden van informatie. Opbrengsten komen niet meer uit entreegelden, maar o.a. uit de verkoop van wat kruidenierswaren, oud Hollands snoep, posters en dvd’s. Ook de jaarlijkse folklore dag (in augustus) brengt geld in het laatje én zorgt voor een flinke aanloop op de Zaanse Schans.
De Museumwinkel Zaanse Schans,
zeer zeker de moeite waard om een bezoek te brengen!
Adres: Kalverringdijk 5, 1509 BT Zaandam
De Zaanse Schans is een openlucht museum, en de op drie na grootste toeristische trekpleister van Nederland.
Albert Heijn introduceerde in 1998 de AH Bonuskaart. Klanten konden vanaf dat moment een gratis bonuskaart aanvragen, waarmee ze van 400 speciale aanbiedingen konden profiteren.
De introductie van de AH Bonuskaart was een groot succes. Na anderhalve week maakten ruim 2 miljoen klanten al gebruik van de bonuskaart die aan een sleutelbos gehangen kon worden. Als extra service bood Albert Heijn een sleutelservice. Hierbij werden gevonden sleutelbossen opgestuurd naar het antwoordnummer en stuurden medewerkers van de postkamer van Albert Heijn ze terug naar de klant.
De bonuskaart heeft sinds 1998 een enorme ontwikkeling doorgemaakt op het vlak van gemak en voordeel en dat blijft een continu proces, ook in de toekomst. In 25 jaar zijn er 36 miljoen bonuskaarten uitgegeven. Dankzij de AH Bonuskaart kan Albert Heijn het assortiment en aanbiedingen beter afstemmen op de wensen van de klanten. Door de herkenbare oranje bonusschapkaartjes en de bonusstraat in de winkels weten klanten welke producten in de aanbieding zijn en tot hoe lang de korting geldt. De bonuskaart biedt korting op alle soorten artikelen: A-merken en eigenmerkproducten, vers en houdbaar, luxe en alledaagse producten. Tegenwoordig zijn er per week meer dan 1000 bonuskortingen.
De ongeregistreerde bonuskaart is in 2013 vervangen door de persoonlijke bonuskaart. Met deze bonuskaart profiteren klanten van meer persoonlijke aanbiedingen. De aanbiedingen werden via coupons eerst per post verstuurd, maar inmiddels krijgen klanten wekelijks in de AH-app 5 persoonlijke Bonus Box-aanbiedingen die voor hen persoonlijk het meest relevant zijn. In 2020 introduceerde Albert Heijn de ‘Mijn Bonus Box’ waarmee klanten zelf kunnen kiezen van welke persoonlijke aanbiedingen ze gebruik willen maken. Klanten met Mijn Albert Heijn Premium krijgen wekelijks nog meer bonus box-aanbiedingen: 10 in plaats van 5. Deze klanten reageren hier positief op en maken er veel gebruik van. De bonusaanbiedingen zijn een unieke manier om voordelig boodschappen te kunnen doen bij Albert Heijn.
AH Geldzaken
In 2001 werd AH Geldzaken gelanceerd. Hiermee werd er een bankrekening gekoppeld aan je Bonuskaart en werd het mogelijk om je Bonuskorting, emballage of het totaalbedrag op je kassabon af te ronden. Dit werd vervolgens naar je spaarrekening gestort. In de winkel stond een zuil waarmee je geld kon opnemen.
Sinds 2018 kun je jouw Bonuskaart ook toevoegen aan jouw profiel. Zo heb je in de AH-app altijd jouw Bonuskaart op zak. Heb je je Bonuskaart toegevoegd? Dan kun je vanaf 2020 ook digitaal sparen voor Albert Heijn-koopzegels. Scan je persoonlijke Bonuskaart in de winkel of plaats een online bestelling en je zegels worden automatisch toegevoegd aan je digitale spaarkaart in de app.
Kortom, de Bonuskaart heeft sinds 1998 veel ontwikkelingen doorgemaakt: van een ‘simpele’ klantenkaart, naar een Bonuskaart vol gemak en vele voordelen voor onze klant.
De overgang van bediening tot zelfbediening
''Dat is Albert Heijn zelfbediening. U stapt onze ruime moderne zaak binnen. Hoe druk ’t ook mag zijn, wachten is nooit nodig. Er staat een mandje of zo’n handig wagentje voor u klaar, en daarmee wandelt U - zo vlug of langzaam als U zelf wilt langs de aantrekkelijk uitgestalde artikelen. Wat u wilt hebben neemt u mee. Na zó vrij en zelfstandig Uw keuze gemaakt te hebben, gaat U met Uw aankopen naar de uitgang. Daar staan de caissières klaar om U accuraat en vriendelijk het bedrag van U aankopen af te rekenen en U boodschappen keurig in U eigen tas over te pakken.''
Introductie zelfbediening
Met deze folder werden onze klanten overtuigd van het gemak van zelfbediening. In 1952 opende Albert Heijn zijn eerste zelfbedieningswinkel in de Oranjestraat in Schiedam. Voor die tijd waren alle winkels bedieningswinkels. De kruidenier ontving van de grossier alle producten in zakken van 50 kg; erwten, suiker, bonen en rijst. Deze woog hij af en verpakte hij apart voor elke klant. Schiedam was de eerste winkel waar de lange toonbanken vervangen werden door kassa's. Alle artikelen werden voorverpakt en voorzien van een prijs. Klanten konden zelf, met een winkelmandje of karretjes door de winkel lopen en de producten zien, voelen en ruiken. De artikelen konden ze direct afrekenen bij de caissière. In 1984 groeide de winkel uit zijn jasje en werd het filiaal verplaatst naar de huidige locatie; Lange Kerkstraat 34.
De eerste zelfbedieningszaken waren een groot succes en na de opening was het dan ook grote drukte. Toen de eerste zelfbedieningswinkel opende, waren andere kruideniers sceptisch. In hun ogen kon het nooit goed gaan als klanten zelf hun producten mochten pakken. In de tijd van de bedieningswinkels werden kruidenierswaren geschept in zakken en verpakt op aanvraag. Ook was de rol van de kruidenier vrij sturend om extra producten te verkopen. Doordat je de gehele bestelling mondeling moest plaatsen wist iedere klant in de winkel wat je kocht. De kruidenier had op dit moment ook de mogelijkheid om een verkooppraatje te houden en alle ditjes en datjes uit de buurt te bespreken. Daardoor duurde de transactie vrij lang. Veel van onze klanten waren dan ook erg blij met de zelfbedieningswinkel.
Verandering van bediening naar zelfbediening
De zelfservice is oorspronkelijk geboren in Amerika. In 1916 opende Clarence Saunders een kruidenierswinkel met de naam 'Piggly Wiggly'. Als gevolg van het succes in Amerika, werd ook in Nederland de eerste zelfbedieningswinkel voor levensmiddelen geopend. Klanten konden nu eigenhandig producten van de planken pakken. Het idee van zelfbediening werd als nieuw, leuk en grappig gezien. In het begin wisten klanten niet hoe een mandje en/of karretje werkt. Hiervoor werd een kleurenfolder in het leven geroepen met een uitleg hoe het nieuwe concept van zelfbediening in zijn werk ging, “Stuur gerust uw kinderen” staat in de folder uit 1952 (zie afbeelding). Poffen, wat in deze tijd de normaalste zaak was werd al snel afgeschaft. Voorheen kochten klanten veelal op de pof en werd het geschreven in een huishoudboekje wat eens per maand werd afgerekend. Ook nieuw was de rol van de caissière, klanten mochten direct afrekenen aan het einde van de winkel bij een kassatoonbank. Dit scheelde de kruidenier een hoop rente, welke weer in de winkel kon worden geïnvesteerd. Een nadeel van de zelfbedieningswinkels was dat ze qua inrichting fors duurder waren. Ondanks dat de winkelinrichting een stuk duurder was, was de omzet hoger. Nieuw was ook de prijsaanduiding bij elk product. De klant had zo een snel en duidelijk overzicht van haar uitgaven. De winkels kwamen vol te liggen met voorverpakte producten in consumenteneenheden met een vaste prijs. Alle producten konden direct in het mandje belanden en uiteindelijk afgerekend worden bij de kassa. De kruidenier hoefde niet meer voor elke klant aparte hoeveelheden af te wegen en in zakken te scheppen.
Het succes van zelfbediening
De winkel in Schiedam was de eerste zelfbedieningswinkel van Albert Heijn. Het gevolg was veel belangstelling en lange rijen met nieuwsgierige klanten. Klanten mochten in kleine groepjes naar binnen, waar ze direct een mandje in handen kregen of een karretje. De zelfbedieningszaken voldeden aan alle eisen die de moderne huisvrouw stelde in die tijd. Een typische ervaring van de zelfbedieningswinkels was dat mannen zich er ook prettig voelden en minder bezwaren hadden om hier over de drempel te stappen. De zelfbedieningswinkel was een succes en werd door onze klanten als toegankelijker gezien. Al snel openden meerdere zelfbedieningswinkels. Na 2 jaar stond de teller al op 11 zelfbedieningszaken. Eind 1959 telde alleen Albert Heijn al 120 zelfbedieningswinkels.
Leveranciers
Klanten mochten in de zelfbedieningszaken zelf de producten in handen hebben, voelen en ruiken. De artikelen vlogen de winkel uit. Het deel van de artikelen ging nog steeds via de weegschaal de winkel uit, maar de behoefte van klanten aan voorverpakte producten werd steeds groter. De kruidenier had de functie om fabriekseenheden om te pakken in consumenteneenheden. De vraag aan de fabrikanten of de producten in consumentenverpakking kon worden geleverd, leverde weerstand omdat dit een andere werkwijze vereiste. Maggi was de enige fabrikant die in een vroeg stadium, in 1952, consumenteneenheden ging leveren. De bekende navulfles en de losse blokjes werden vervangen door handzame flesjes en blokjes in staafjes. Dit zijn de bekende flesjes die wij vandaag de dag nog steeds kennen. Maggi kreeg dan ook een prominente plek in de winkel. De rest van de fabrikanten en leveranciers voelde na lange tijd de druk om naar de consumenten te gaan luisteren en alsnog in consumenteneenheden te gaan leveren. Door de introductie van de zelfbediening verschoof langzamerhand de invloed op assortiment naar de consument.
Introductie van de Allerhande
Producten moesten zichzelf gaan verkopen in de zelfbedieningswinkel. Hierdoor kregen verpakkingen kleur en een mooie vormgeving zodat het aantrekkelijk werd om het product te kopen. Marketing kreeg een belangrijke rol in onze winkels ook mede omdat het verkooppraatje was verdwenen. Het koopproces kon alleen nog beïnvloed worden door de presentatie van de artikelen zo aantrekkelijk mogelijk te maken. In Amerika had elk grootwinkelbedrijf een klantenmagazine. Om nieuwe producten te introduceren, koos men voor een nieuwsblad, de Allerhande. In december 1954 verscheen de allereerste versie van de Allerhande (zie afbeelding.
Bezorgen aan huis
Na het succes van zelfbediening kwam al snel de vraag naar boven ‘gaan we door met bezorgen van boodschappen aan huis?’. Na de oorlog was Nederland volop in de wederopbouw en de dienstmeid in huis was alleen nog voor de upper class weggelegd. In die periode ging de kruidenier langs de deuren om te horen, het zogenaamde ophalen van het boodschappenlijstje. Door het aantrekken van de economie werd het steeds lastiger om aan personeel te komen. Ook was het bezorgen van boodschappen niet echt een populair beroep. Al snel ontstond de wens om bezorgen af te schaffen. Na een aantal aanpassingen werden er alleen nog boodschappen bezorgd op vaste dagen en bij een minimum besteltarief. Het lijkt wel of de tijd heeft stilgestaan.